Sprawność komunikacyjna uczestników Projektu Partnerstwa Na Rzecz Zwiększenia Dostępności Rynku Pracy Dla Osób Niewidomych

Abstract

Badanie sprawności komunikacyjnej objęło niepełnosprawnych wzrokowo uczestników projektu Partnerstwa na Rzecz Zwiększenia Dostępności Rynku Pracy dla Osób Niewidomych, w wieku 17-34 lat. Im jest większa samodzielność życiowa badanych, tym częściej grono ich kolegów składa się w większości z osób z dysfunkcją wzroku. Przebywanie głównie w otoczeniu osób niewidomych stymuluje do większej samodzielności, a przebywanie głównie z osobami wzrokowo sprawnymi prowadzi do wyuczonej bezradności i roszczeniowego stosunku do sprawnego otoczenia społecznego. Osoby ze znaczną akceptacją własnej niepełnosprawności mają głównie kolegów z dysfunkcją wzroku (str. 11 i 13). Większość badanych wykazuje bardzo niską sprawność komunikacyjną, co wynika ze znacznej liczby popełnianych błędów komunikacyjnych i niskiej sprawności komunikacji niewerbalnej. Komunikacja werbalna jest także relatywnie słabą umiejętnością. Dostrzeżono też niezbyt rozwinięte umiejętności samokontroli własnych emocji w czasie komunikacji i słabo ukształtowane umiejętności retoryczne oraz ubóstwo słownikowe. Towarzyszy temu silna potrzeba kontaktów werbalnych z otoczeniem wyrażająca się silną motywacją do nich i potrzebą rozumienia oraz samego słuchania innych, jednak badani są mało sprawni w ich inicjowaniu i prowadzeniu (str. 14-41). Osoby o wysokim poziomie akceptacji własnej niepełnosprawności lepiej kontrolują własne emocje, lepiej posługują się komunikacją niewerbalną, uzyskują lepsze wyniki w ogólnej sprawności komunikacyjnej. Z kolei osoby o niskim poziomie akceptacji własnej niepełnosprawności częściej posługują się nieasertywnymi strategiami komunikacyjnymi. Mają trudności z kontrolowaniem własnych stanów emocjonalnych, co starają się tuszować nieautentycznością, manipulowaniem rozmówcą i koncentracją jedynie na wymiarze merytorycznym rozmowy z pominięciem tła i atmosfery komunikacji (str. 47-54). Wyniki badania wskazują na potrzebę treningów i szkoleń rozwijających komunikację społeczną uczestników. Przede wszystkim potrzebne są treningi uczące asertywności i poprawiające sprawne funkcjonowanie w sytuacjach wyzwalających stres. Istotnymi umiejętnościami dla badanych są kompetencje w zakresie komunikacji społecznej – werbalnej i niewerbalnej, gdyż otwierają one możliwości kontaktu ze światem osób sprawnych (str. 55-58).